Hôm nay mình muốn chia sẻ một chủ đề khá thú vị về dầu ăn, dựa trên video “Never Cook With This Again” của Dr. Eric Berg trên YouTube, một bác sỹ rất rất nổi tiếng ở Mỹ. 

Chúng ta vẫn đang dùng một loại dầu ăn “đặc biệt” hàng ngày mà không hề biết nó có thể gây hại cho sức khỏe. Không chỉ ở nhà, mà mỗi lần ra quán ăn, nhà hàng, hầu như món nào cũng ngập trong loại dầu này. Đi siêu thị thì sao? Hàng loạt thực phẩm đóng gói đều chứa nó. Loại dầu này thường đựng trong chai trong suốt, để ngoài không khí thoải mái, chẳng cần tủ lạnh. Đáng buồn là nó chính là dầu thực vật – mà thật ra, nó chẳng phải “thực vật” gì đâu, đúng hơn là dầu hạt (dầu từ các loại hạt).

Dầu hạt được làm ra thế nào?

Dầu hạt bị xử lý ở nhiệt độ siêu cao (200-250°C) và dùng dung môi hóa học gọi là Hexane – một chất từ dầu mỏ, mùi như xăng và rất độc. Hexane giúp chiết xuất dầu hiệu quả hơn, nhưng sau đó dù họ cố tách nó ra bằng cách bay hơi, vẫn luôn còn sót lại một chút trong sản phẩm cuối. Chưa hết, dầu còn được khử mùi bằng nhiệt độ cao hơn và đôi khi thêm hóa chất để át đi mùi khó chịu tự nhiên. Kết quả? Khi bạn đun nóng dầu này, nó sinh ra hàng loạt chất độc như transfat (chất béo chuyển hóa) và tới 9 hợp chất độc hại khác. Đa số dầu hạt còn đến từ hạt biến đổi gen (GMO), mang theo dấu vết của thuốc diệt cỏ glyphosate – chẳng ai dám chắc nó an toàn 100% cả.

Dầu sau khi khử mùi trông trong veo hoặc vàng nhạt, nhưng đừng để vẻ ngoài đánh lừa. Tính axit và sự oxy hóa vẫn còn đó, chỉ là bạn không ngửi hay nếm được nữa. Trong đó có chất như BHA – một chất có thể gây ung thư, cùng các chất khác ảnh hưởng tới hệ miễn dịch, thần kinh và gan.

Tại sao dầu hạt lại “thống trị” thế giới?

Bạn có bao giờ tự hỏi: Sao ngày nay chúng ta dùng nhiều dầu hạt thế? Sao nó lại được quảng cáo là “tốt cho tim”? Câu trả lời nằm ở lịch sử và marketing. Năm 1948, Procter & Gamble (P&G) ra mắt Crisco – sản phẩm dầu đậu nành đầu tiên, muốn thay thế mỡ động vật truyền thống. Họ tài trợ cho Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA) 1,7 triệu USD (tương đương 20 triệu USD hiện nay, khoảng 1000 tỷ VND). Đến 1961, AHA khuyến khích dùng chất béo không bão hòa từ dầu hạt thay cho chất béo bão hòa từ mỡ động vật để “bảo vệ tim mạch”. Thú vị không?

Ngành công nghiệp còn dựa vào khái niệm GRAS (Generally Recognized As Safe) – tự gắn mác “an toàn” cho sản phẩm mà không cần kiểm định độc lập, được FDA Mỹ cho phép. Rõ ràng có vấn đề ở đây, đúng không?

Dầu hạt thực sự nguy hiểm thế nào?

Họ nói dầu hạt ổn nếu không đun nóng, nhưng thực tế thì sao? Ở nhà hàng, dầu bị làm nóng đi nóng lại cả chục lần, biến nó thành cực kỳ độc hại. Ngay từ khâu sản xuất, nó đã bị đun ở 200°C+, nên dù bạn chỉ dùng cho salad, chất lượng cũng đã xuống cấp nghiêm trọng.

Những loại dầu này – như dầu đậu nành, dầu ngô, dầu hướng dương, dầu canola, dầu hạt bông – là “thủ phạm” gây viêm mạnh nhất trong cơ thể. Viêm mãn tính liên quan đến hầu hết bệnh mạn tính: tim mạch, tiểu đường, ung thư… Đặc biệt, dầu hạt bông là “trùm” về độc tính vì hàm lượng omega-6 cực cao, lại còn xuất hiện trong thức ăn chăn nuôi, gián tiếp vào cơ thể chúng ta.

Khi dầu hạt tích tụ trong màng tế bào, nó gây tổn thương từ bên trong. Để loại bỏ hoàn toàn, bạn cần kiêng tuyệt đối từ 1,5-2 năm. Không lạ khi thuốc chống viêm như Humira là loại bán chạy nhất thế giới – vì cơ thể hiện đại đang “ngập” trong viêm từ dầu hạt.

Vậy thay bằng gì?

Đừng lo, vẫn có lựa chọn tốt hơn:

  • Dầu ô liu nguyên chất (extra virgin): Dùng cho salad hoặc nấu nhẹ. Ở Việt Nam, mình recommend Bragg Extra Virgin Olive Oil – ép lạnh, vị cay nhẹ đặc trưng, không pha tạp. Giá khoảng 1 triệu/lít, hơi đắt nhưng đáng đầu tư.
  • Dầu dừa: Chịu nhiệt tốt, dễ mua ở siêu thị (chọn loại hữu cơ, tinh khiết). Nhà mình dùng loại này hàng ngày.
  • Bơ (butter): Chọn loại từ bò ăn cỏ (grass-fed) như Kerrygold, Westgold.
  • Mỡ lợn: Tự làm từ mỡ sạch, rất ổn định và ngon.
  • Ghee hoặc dầu cọ đỏ hữu cơ: Tốt nhưng khó tìm ở Việt Nam.

Lý tưởng nhất là hạn chế chiên rán. Nếu phải chiên, hãy ưu tiên dầu dừa, mỡ lợn, bơ hoặc dầu ô liu.

Kết luận

Dầu hạt không phải là “người hùng” như quảng cáo, mà là “kẻ phản diện” được ngụy trang khéo léo. Đừng để nó tiếp tục âm thầm hại sức khỏe bạn. Nếu nhà còn dầu hạt, thử dùng nó để… bôi trơn xe máy thay vì nấu ăn xem sao!

Mọi người có thể xem video đầy đủ về chủ đề này của mình theo link bên dưới.

Các bạn nghĩ sao về chủ đề này? Mình sẽ còn viết thêm về nó, hy vọng mọi người cùng thảo luận nhé!

Tại kênh Youtube ANHQUANGVN, mình sẽ tiếp tục chia sẻ các kiến thức về thực phẩm, dinh dưỡng và sức khoẻ cho mọi người. Hãy đăng ký kênh để không bỏ lỡ các video mới nhé.