Sự kiện thiên nga đen là gì?

Sự kiện thiên nga đen là một sự kiện hiếm có và không thể dự đoán trước với tác động cực kỳ lớn,. Nó làm thay đổi cả một kỷ nguyên đối với thế giới rộng lớn. Ví dụ: vụ tấn công 11/9, cuộc khủng hoảng tài chính 2008 và các sự kiện khác, mang đến bi kịch và bất ổn đột ngột vẫn còn đọng lại trong tâm trí mọi người.

Cái tên “thiên nga đen” xuất phát từ thực tế là những con thiên nga đen rất hiếm gặp. Trong khi thiên nga trắng phổ biến trong tự nhiên, thiên nga đen lại ít ỏi. Kể từ khi Willem de Vlamingh, một nhà thám hiểm người Hà Lan, phát hiện ra thiên nga đen tại Úc vào thế kỷ 17. Người ta mới nhận ra sự tồn tại của chúng, thay đổi hoàn toàn quan niệm trước đây của thế giới phương Tây.

Đặc điểm của sự kiện thiên nga đen

Tất cả các sự kiện này đều có một số điểm chung. Dưới đây là một số đặc điểm định nghĩa khái niệm này:

  • Tác động mạnh: Một sự kiện được gọi là thiên nga đen khi nó gây ra hậu quả nặng nề. Nó ảnh hưởng to lớn đến toàn cầu. Đây là những bước ngoặt quan trọng, đánh dấu các thời điểm chia cắt trong lịch sử. Sau khi sự kiện xảy ra, mọi thứ không còn giống như trước.
  • Hợp lý hoá theo sự kiện: Sau mỗi sự kiện thiên nga đen, con người thường nhanh chóng tìm cách lý giải nguyên nhân của những điểm lệch chuẩn không lường trước được và làm xáo trộn trật tự hiện hữu. Các phân tích này thường chỉ ra rằng sự kiện ấy rồi sẽ xảy ra. Mặc dù những dấu hiệu thường chỉ rõ ràng khi nhìn lại.
  • Không thể đoán trước: Nassim Taleb, một nhà triết học, cựu nhân viên giao dịch tại Wall Street và là tác giả của “The Black Swan”, khẳng định rằng tính không thể dự đoán gần như tuyệt đối là đặc điểm quan trọng nhất của những sự kiện này. Việc dự đoán một sự kiện như vậy trước khi nó xảy ra là gần như không thể. Điều này khiến việc chuẩn bị đối phó trở nên cực kỳ khó khăn.

Các sự kiện thiên nga đen nổi bật

Trong lịch sử, đã có một số thiên nga đen đáng chú ý. Dưới đây là một số ví dụ nổi bật từ thế giới tài chính với những hậu quả thảm khốc:

Bong bóng Dotcom

Vào những năm 1980 và 1990, bối cảnh internet phát triển với tốc độ chóng mặt đã chứng kiến sự ra đời của hàng loạt công ty mới trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, đến giai đoạn 2000 đến 2002, sự sụp đổ của các công ty có giá trị thổi phồng đã xóa sổ gần một nghìn tỷ đô la giá trị cổ phiếu. Điều này kéo theo sự sụt giảm 78% giá trị của chỉ số NASDAQ. Được đánh dấu một trong những biến cố kinh tế tồi tệ nhất.

Vụ tấn công 11/9

Vụ tấn công vào Trung tâm Thương mại Thế giới với hai tòa tháp đôi ở New York đã dẫn đến việc đóng cửa sàn giao dịch NYSE và NASDAQ vào sáng ngày 11 tháng 9 năm 2001. Chứng khoán lao dốc trong tuần giao dịch đầu tiên sau ngày 11/9. Điều này làm giá trị thị trường chứng khoán đã mất 1.4 nghìn tỷ đô la chỉ trong một tuần.

Khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008

Khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 bắt đầu với sự sụp đổ của Bear Stearns. Sự sụp đổ này tạo ra hiệu ứng domino khiến Lehman Brothers phải nộp đơn xin phá sản — vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Các công ty khác cũng đi theo, bao gồm AIG, Countrywide Financial và IndyMac. Tổng cộng, hơn 10 nghìn tỷ đô la đã bị xóa sổ trên thị trường chứng khoán toàn cầu.

Brexit

Vào tháng 6 năm 2016, tin tức về quyết định rời Liên minh Châu Âu của cuộc trưng cầu dân ý ở Anh đã khiến nhiều người bất ngờ. Điều này đã khiến đồng bảng Anh giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong 31 năm so với đồng đô la Mỹ. Cuộc bỏ phiếu Brexit đã xóa sổ gần 2 nghìn tỷ đô la giá trị trên thị trường toàn cầu.

Đại dịch COVID-19

Đại dịch coronavirus năm 2020 là một sự kiện thiên nga đen điển hình. Nó xảy ra một cách bất ngờ, với hậu quả nghiêm trọng trên toàn cầu. Đại dịch này khiến hầu hết các nền kinh tế trên thế giới tê liệt. Và dẫn đến những thay đổi lớn trong lối sống của mọi người.

Ngoài những hậu quả rộng lớn và tổn thất nặng nề về sinh mạng, đại dịch toàn cầu cũng là một sự kiện thiên nga đen đối với thị trường tài chính — chỉ số chứng khoán tại Sàn Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE) đã giảm một phần ba trong những tuần đầu tiên sau khi đại dịch được công nhận.

Đọc thêm: Thiên nga đen là gì? Sự kiện Black Swan tác động như thế nào?