22
Đau thần kinh do zona là một biến chứng thường gặp do sự tái hoạt động của virus herpes zoster (còn được biết đến là virus gây bệnh thủy đậu). Nguy cơ và mức độ đau thần kinh do zona phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có thể kể đến như tuổi, vị trí đau… Trước đây, việc chỉ định một tác nhân giảm đau cục bộ hiệu quả và ít tác dụng phụ cho bệnh nhân là vấn đề vô cùng nan giải đối với các bác sĩ. Phải cho đến năm 1986, khi công trình nghiên cứu của giáo sư Rita Levi-Montalcini được công bố thì các nhà khoa học mới phát triển được tác nhân giảm đau trúng đích tối ưu nhất cho trường hợp này, kem bôi tại chỗ capsaicin (Algonerv)
Đau thần kinh sau zona
Đau thần kinh do zona xuất phát từ việc dây thần kinh cảm giác bị tổn thương do sự tái hoạt động của virus herpes zoster (còn được biết đến là virus gây bệnh thủy đậu). Tổn thương thần kinh tại những vùng da bình thường ít nhạy cảm thậm chí có thể gây ra nhiều đau đớn hơn. Cơn đau thường không liên tục và không tương quan với kích thích từ bên ngoài, bệnh nhân có thể chịu đau đớn và khó chịu dữ dội do một cái chạm nhẹ hay quần áo và tóc vô tình trượt qua. Đau thần kinh do zona xuất hiện sau cơn cấp của bệnh và có thể kéo dài dai dẳng tới vài tháng.
Do đó, rất dễ hiểu khi cơn đau gây ảnh hưởng nghiêm trọng lên sinh hoạt thường ngày của bệnh nhân, thậm chí gây mất ngủ, trầm cảm (nhiều ca bệnh được báo cáo với dấu hiệu trầm cảm giai đoạn đầu do sự bất tiện của cơn đau gây nên). Không ít bệnh nhân đặt câu hỏi tại sao cơn đau vấn tiếp diễn và ngày càng khó chịu khi vết phát ban đã lành, nhiều người trong số họ cho rằng mình tự tưởng tượng ra cơn đau.
Một nghiên cứu được tiến hành trên hơn 900 bệnh nhân đã báo cáo có tới 49,6% phải chịu đựng cơn đau kéo dài hơn 1 tháng, đây là tỷ lệ vô cùng lớn khi nói đến biến chứng của một bệnh. Con số này thậm chí còn tiếp tục tăng lên ở nhóm bệnh nhân trên 40 tuổi. Nghiên cứu trước đây của de Moregas và Kierland còn phát hiện ra tỷ lệ không nhỏ cơn đau kéo dài đến hơn một năm, thời gian đau được cho là tỷ lệ với độ tuổi và một số vị trí giải phẫu nhất định, trong đó đau dây thần kinh sọ não thường dài hơn cả.
Giảm đau thần kinh do zona bằng kem bôi Algonerv
Đau sau zona không thế được kiểm soát bởi các tác nhân giảm đau thông thường như paracetamol hay các NSAID (ibuprofen, naproxen, diclofenac, celecoxib…) do nguồn gốc của cơn đau là do các tổn thương thần kinh. Trước đây, để quản lý đau thần kinh do zona, người ta thậm chí phải dùng đến các thuốc chống trầm cảm (phổ biến nhất là nortriptyline và amitriptyline), chống co giật (pregabalin và gabapentin), hay thậm chí là các opioid gây nghiện.
Tuy nhiên, hạn chế của các nhóm thuốc này không chỉ đến từ việc không thể hiện rõ tác dụng giảm đau mà còn gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng như: thuốc chống trầm cảm ba vòng thường liên quan đến kháng cholinergic, an thần, nguy cơ rối loạn nhịp tim; thuốc chống co giật có thể gây rung giật nhãn cầu, chóng mặt, phù, giảm trí nhớ, trẻ em từ 3 đến 12 tuổi có thể gặp các vấn đề về thần kinh như lo âu, thay đổi cách ứng xử (quấy khóc, kích động, chống đối…)
Ngoài ra do thuốc tác động đến thần kinh trung ương nên nhiều trường hợp còn gặp các biểu hiện làm tổn thương bản thân, thậm chí tự tử; các opioid có thể gây táo bón, rối loạn tâm thần và nghiêm trọng hơn là lạm dụng thuốc.
Chính từ những hạn chế trên mà ngay từ khi được ứng dụng trên lâm sàng lần đầu tiên, kem bôi giảm đau thần kinh Algonerv có tác dụng tại chỗ đã trở thành một bước đột phá vượt trội trong việc quản lý đau sau zona thần kinh. Với hoạt chất capsaicin có tác dụng giảm đau thần kinh tại chỗ, việc sử dụng thường xuyên kem bôi Algonerv 2-3 lần mỗi ngày có thể điều trị dứt điểm cơn đau sau zona trong khi bệnh nhân hoàn toàn không gặp phải các tác dụng không mong muốn toàn thân như các phương pháp điều trị cổ điển khác.
Tài liệu tham khảo
Sampathkumar, P., Drage, L. A., & Martin, D. P. (2009). Herpes Zoster (Shingles) and Postherpetic Neuralgia. Mayo Clinic Proceedings, 84(3), 274–280. doi:10.4065/84.3.274