Ăn chay có thật sự giảm nguy cơ bệnh tật không và ăn chay như thế nào là đúng?
Có khoảng dưới 10% dân số thế giới ăn chay theo nhiều cách khác nhau tuỳ theo tín ngưỡng và chế độ dinh dưỡng riêng của mình.
Có người kiêng ăn thịt động vật nhưng vẫn dùng trứng và sữa, có người ăn chay hoàn toàn, không ăn những thực phẩm có liên quan đến động vật, kể cả mật ong. Một số người ăn chay theo kiểu vài ngày một tháng hoặc ăn rau củ quả và thỉnh thoảng cũng có ăn cá.
Vì sao lại ăn chay?
Người ta ăn chay theo nhiều cách khác nhau và với nhiều lý do khác nhau.
Có người ăn chay vì tin rằng thịt động vật không tốt cho sức khỏe.
Có người ăn chay vì tín ngưỡng.
Có người ăn chay như một lối sống đạo đức vì họ cho rằng giết chết động vật là điều độc ác và việc chăn nuôi rất ảnh hưởng đến môi trường.
Ăn chay có gì tốt cho sức khỏe?
Hầu hết các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng đều đồng ý rằng một chế độ ăn uống ít hàm lượng chất béo trong trái cây, rau quả và các loại hạt có thể là một lợi ích cho sức khỏe. Ngoài ra còn có nghiên cứu cho thấy rằng việc giảm thiểu hoặc loại bỏ thịt đỏ trong chế độ ăn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng một chế độ ăn chay trường hay ăn chay có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Một nghiên cứu năm 2011 phát hiện ra rằng những người ăn chay có lượng triglyceride, loại mỡ độc hại gây xơ vữa mạch máu thấp hơn, cả lượng đường, huyết áp và chỉ số cơ thể (BMI) cũng thấp hơn.
Ăn chay có thật sự làm giảm nguy cơ ung thư?
Chưa có kết luận cuối cùng về việc ăn chay có thật sự làm giảm nguy cơ ung thư hay không nguyên nhân là vì những người ăn chay quá đa dạng.
Nhiều nghiên cứu về mối quan hệ giữa việc ăn chay và bệnh ung thư kết luận rằng chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất, isoflavones (được tìm thấy trong đậu nành, đậu xanh, đậu phộng và một số thực phẩm khác) và carotenoid (được tìm thấy trong cà rốt, khoai lang, bông cải xanh, cải xoăn, rau bina, cà chua, ớt đỏ và các thực phẩm khác), dường như có thể bảo vệ cơ thể chống lại bệnh tật, kể cả ung thư.
Một nghiên cứu 11 năm ở Đức kiểm tra ung thư ruột kết trong 1.900 người ăn chay. Các nhà nghiên cứu ghi nhận ca tử vong do ung thư dạ dày, ruột và phổi trong số những người tham gia nghiên cứu ít hơn trong dân số nói chung, đặc biệt là những người đã ăn chay ít nhất 20 năm.
Tuy nhiên vẫn có những yếu tố khác ảnh hưởng đến kết luận này mà các nhà khoa học không kiểm soát được, như là trọng lượng cơ thể, thời gian tập thể dục...
Ăn chay có đủ dinh dưỡng?
Chế độ ăn chay vẫn có thể giúp cơ thể khỏe mạnh hoàn toàn, nếu như người ăn chay bảo đảm tiêu thụ đủ lượng vitamin B12, canxi, sắt và kẽm.
Vitamin B12 được tìm thấy tự nhiên chỉ trong các sản phẩm động vật. Và nhiều người ăn chay đứng trước nguy cơ thiếu vitamin B12.
Thiếu vitamin B12 có thể dẫn đến thiếu máu và mù lòa. Nó cũng có thể gây yếu cơ, ngứa ran, tê dại tay chân. Để chống lại nguy cơ này, người ăn chay uống vitamin B12 bổ sung hoặc ăn ngũ cốc và bánh mì kẹp thịt chay, vitamin B12 còn có trong nấm.
Những người ăn chay hoàn toàn không trứng không sữa cần phải tìm các loại thực phẩm (như rau lá xanh, đậu phụ, edamame, đậu nành) hoặc thực phẩm bổ sung để bù đắp lượng canxi còn thiếu. Canxi đóng vai trò rất quan trọng để bảo vệ chống lại bệnh loãng xương hoặc mất xương.
Lời khuyên dinh dưỡng cho người ăn chay trường:
Người ăn chay nên tập trung vào những thực phẩm giàu protein, sắt, canxi, kẽm, vitamin B12, riboflavin, acid alpha-linolenic và vitamin D.
Protein: Chọn đậu phụ, các loại đậu, các loại hạt, trứng, ngũ cốc nguyên hạt như quinoa, rau dền và kamut.
Sắt: Trứng, ngũ cốc ăn sáng, thực phẩm từ đậu nành, mận khô, mơ khô, các loại hạt, đậu, các loại đậu và tăng cường bánh mì.
Canxi: Dồi dào trong pho mát, sữa chua, sữa, đậu nành Nhật Bản, đậu hũ, hạnh nhân, nước cam và các loại rau lá xanh đậm như rau bina và cải bẹ trắng.
Kẽm: Có nhiều trong đậu nành, sữa đậu nành, trứng, pho mát và sữa chua, ngũ cốc ăn sáng bổ dưỡng, các loại hạt, nấm, đậu lăng, đậu đen, đậu Hà Lan và mầm lúa mì.
Vitamin B12: đồ uống từ đậu nành, một số loại ngũ cốc ăn sáng, nấm.