Hình như đã gần chục năm rồi không ăn lại món tóp mỡ. Món tóp mỡ dân dã hóa thành quá vãng xa xăm, thi thoảng bắt gặp lại trong bữa cơm thuần chất đồng quê nào đó chứ ít thấy trong đời sống đô thị nữa.
Khoảng chục năm về trước, dầu ăn là thứ xa xỉ, chẳng mấy nhà dùng. Cũng chẳng mấy ai để ý cholesterol là gì, ảnh hưởng tới sức khỏe ra sao. Khi chế biến món ăn, các bà nội trợ dùng nước mỡ. Mỡ chiên cơm, mỡ kho cá, mỡ nấu canh, mỡ xào rau... Và để có được thứ nước mỡ làm nên các món ăn thơm ngon đó, các bà nội trợ thường mua mỡ về nhà, thái nhỏ ra và thắng cho kiệt nước. Phần nước mỡ để vào trong lọ dùng dần. Phần tóp mỡ khô quắt được tận dụng chế biến món ăn. Đơn giản thì có món tóp mỡ bé tí ti bằng đầu đũa con chấm với nước mắm ớt tỏi. Cầu kỳ hơn thì có món tóp mỡ kho với dưa cải, tóp mỡ kho cá. Hoặc để dành tóp mỡ cho món rau xào.
Tóp mỡ kho dưa cải
Hồi đó, mỗi khi thắng mỡ lấy nước, má đuổi chị em tôi ra khỏi bếp, sợ quẩn quanh chẳng may chảo mỡ bắn trúng người. Má đuổi thì đuổi, hai chị em vẫn đứng lấp ló chỗ cửa bếp, thò tay, chõ miệng vô xin má cho miếng tóp mỡ. Má gắp miếng tóp mỡ nóng hôi hổi, thổi phù phù cho hai chị em tôi. Đối với tôi, đó là món tóp mỡ ngon nhất. Cái nóng, cái giòn lấn đi vị béo, tóp mỡ vừa khô rụm, vừa bùi.
Tóp mỡ đã vớt ra, để nguội ăn chẳng còn ngon nữa. Ăn tóp mỡ lâu ngày, tôi còn biết, miếng tóp mỡ ngon phải có chút thịt nạc dính vào. Phần thịt nạc đó sẽ “trung hòa” độ béo, lại giòn rụm. Tuổi thơ tôi và em đã đi qua với những bữa cơm nước mắm, tóp mỡ, đến mức em tôi mong hũ nước mỡ nhanh nhanh hết để má thắng mỡ tiếp, chúng tôi lại có tóp mỡ ăn.
Bẵng đi một thời gian, tôi cũng không để ý là nhà mình cũng như hàng chục nhà hàng xóm đã chuyển sang dùng dầu ăn, chẳng còn món tóp mỡ nữa. Hôm nọ, ra Hà Nội, được bạn mời ăn, trong thực đơn có món tóp mỡ xào dưa cải chua. Nhưng quả thật, vừa cắn được hai miếng, đã thấy ngán. Chẳng hiểu vì sao? Vì thiếu cảm giác đứng bên cửa bếp nhìn vào chảo mỡ trắng phau chờ đợi từ từ cho đến lúc miếng mỡ quắt queo lại, vàng rụm, hối má thổi nguội nhanh nhanh cho con ăn?
