Giật tít câu view: Hãy là nghệ thuật làm báo, đừng lừa dối độc giả

Đề cập tới câu chuyện giật tít câu view của báo điện tử hiện nay, đa phần nhận định rằng đây là một hiện tượng tiêu cực, một vấn nạn của làng báo.

Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến khẳng định giật tít cũng là một nghệ thuật làm báo hiện đại; người làm báo cần phải rèn giũa kỹ năng sao cho có thể đạt được nghệ thuật giật tít mà không vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Khi giật tít bị coi là vấn nạn

Cả nước hiện có khoảng 90 báo, tạp chí điện tử. Theo thống kê của Cục Báo chí, Bộ TT&TT, báo điện tử là lĩnh vực vi phạm quy định pháp luật về báo chí nhiều nhất trong năm 2014. Một trong những sai phạm điển hình là giật tít câu view, vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Trong thời buổi cạnh tranh thông tin, rất nhiều cái tít giật gân đã được đăng tải trên các báo điện tử. Đơn cử như sự kiện người đẹp Ngọc Trinh sang Hàn Quốc nhận giải nữ hoàng bikini châu Á. Đưa tin về sự kiện này, rất nhiều báo điện tử đã sử dụng ngôn từ giật gân và thiếu trong sáng. Chẳng hạn, “Ngọc Trinh: “Hàng nhái”, đẳng cấp nhất showbiz Việt” (báo điện tử Vietnamnet.vn ngày 6/5/2015); “Ngọc Trinh sang Hàn: Clip giải oan bị bóc mẽ làm giả lố bịch” (báo điện tử VTC.vn ngày 29/4/2015)...

Theo nghiên cứu sinh Nguyễn Đình Hậu, Khoa Báo chí & Truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội: “Dưới sức ép cạnh tranh và tác động của kinh tế, nhiều trang báo điện tử, nhất là các trang báo nhỏ đã tự biến mình thành những tờ báo “lá cải”, có xu hướng lôi kéo người đọc bằng các chủ đề giải trí xoay quanh những nội dung “sốc, sex và sến”. Những cái tít giật giân luôn được gắn với một số động từ, tính từ gây sự chú ý với công chúng như “lộ”, “choáng váng”, “sexy”... Một số minh chứng cụ thể cho tình trạng câu khách là từ “lộ” trong tít bài “Lộ ảnh cưới chính thức của Công Vinh và Thủy Tiên” (Báo điện tử giaoduc.net.vn ngày 26/12/2014); hoặc từ “sexy hiếm hoi” được gắn vào tít bài “Hình ảnh sexy hiếm hoi của Mỹ Tâm” (báo điện tử vietnamnet.vn ngày 30/4/2015)...

Đồng quan điểm nêu trên, Thạc sĩ Phan Văn Tú, Khoa Báo chí – Truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM cũng cho rằng: “Những năm gần đây, rất nhiều tính từ, động từ biểu cảm, chủ quan được đưa vào tít báo hiện nay. Thậm chí, một số từ được dùng với tần suất cao như “đắng lòng”, “choáng với”, “sốc”, “chết cười với”, “kinh hoàng”... Xu hướng đặt tít bằng các từ tạo cảm xúc (từ cảm thán) rất dễ gây ấn tượng cho công chúng truyền thông rằng thông tin ấy thiếu khách quan”.

Chạm đến vấn đề đạo đức nghề nghiệp

Trao đổi với phóng viên Infonet về hiện trạng rất nhiều người đã và đang coi giật tít câu view là một vấn nạn của làng báo, nhiều tổng biên tập và nhà báo bày tỏ quan điểm “nói không với giật tít câu view” bởi đây là hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Ông Hồng Thanh Quang, Tổng Biên tập Báo Đại đoàn kết cho biết: “Thực tế vẫn có hiện tượng báo điện tử cố tình giật tít câu view, đó là hiện tượng đáng xấu hổ của làng báo hiện nay. Tuy nhiên, Báo Đại đoàn kết dứt khoát tránh giật tít câu view. Ngay cả khi phản ánh những chuyện tiêu cực thì cũng nhìn ra động cơ tích cực nhất của hành vi tiêu cực, khi không bào chữa được thì mới kết tội”.

Còn theo nhà báo Lưu Duy Truyền, Thông tấn xã Việt Nam: “Giật tít hay không là tùy theo cách nghĩ và định hướng của từng cơ quan báo chí. Thông tấn xã Việt Nam không khuyến khích phóng viên, biên tập viên giật tít khác với nội dung để câu view, kích thích sự tò mò của độc giả. Theo cá nhân tôi thì nhà báo nên chân thành. Trong thời buổi thông tin đa dạng, nhiều cái nhiễu thông tin như hiện nay, những bạn đọc chân chính sẽ tìm đến những thông tin mà họ cho là chính thống, chính thức, đúng đắn nhất. Về lâu dài, những cơ quan báo chí chính thống, nghiêm túc sẽ chiếm ưu thế bởi vì thông tin đúng khiến bạn đọc sẽ tin tưởng và tìm đến”.

Đại diện cho Diễn đàn Nhà báo trẻ, ông Mai Phan Lợi, quản trị của Diễn đàn chia sẻ: “Trong cuộc chạy đua của các báo điện tử, việc giật tít đang có vấn đề về đạo đức nghề nghiệp. Hiện tượng khá phổ biến trên các báo điện tử hiện tại là rất nhiều tít bài chứa quan điểm, hoặc có sự tô vẽ một cách quá mức cần thiết. Ví dụ có 1 vụ tai nạn giao thông 6 người chết, báo điện tử giật ngay tít “Kinh hoàng vụ tai nạn giao thông 6 người chết”. Hôm sau có vụ tai nạn giao thông 18 người chết, báo lại giật tít “Kinh hoàng vụ tai nạn giao thông 18 người chết”. Khi đọc cả 2 bản tin này, người đọc không biết tiêu chuẩn của từ “kinh hoàng” là như thế nào, bao nhiêu người chết thì có thể được gọi là “kinh hoàng”.

“Giật tít” là nghệ thuật làm báo”

Khẳng định nguyên tắc của Báo Tuổi trẻ là luôn đảm bảo thông tin đúng sự thật, báo chí phải có tính nhân văn cao, nhà báo đưa thông tin sai sự thật thì lập tức bị chế tài, song ông Đỗ Văn Dũng, Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ cũng lưu ý: “Làm tít theo kiểu khiến người đọc hiểu sai nội dung bài báo là câu chuyện khác. Song về cơ bản thì tít tựa vẫn là một nghệ thuật rất quan trọng của một tờ báo. Giật tít cho có thêm nhiều người đọc tờ báo là một nghệ thuật làm báo mà cả phóng viên và biên tập viên của tòa soạn đều phải có trách nhiệm thực hiện”.

Đồng quan điểm, bà Lương Bích Ngọc, Tổng Biên tập Báo Khám phá, dẫn lời nhà báo Hữu Thọ rằng làm báo thì phải hấp dẫn, không hấp dẫn thì không có người đọc, người xem. Nếu không hấp dẫn thì những tư tưởng, những điều hay ho mình muốn nói trong bài báo cũng không có người đọc.

“Tính hấp dẫn của một bài báo là điều chúng ta phải vươn tới. Một nhà báo giỏi là nhà báo biết giật tít câu view mà không vi phạm đạo đức báo chí và không làm sai sự thật. Nếu chỉ vì đạt đến sự hấp dẫn mà phải bịa đặt, dựng chuyện hoặc phải làm sai sự thật so với bài báo thì đấy là hành vi vi phạm đạo đức báo chí”, bà Lương Bích Ngọc nhấn mạnh.

Xuân Bách