Giáo sư Trần Văn Khê lập di nguyện trên giường bệnh

Trong di nguyện lập ngày 5/6, giáo sư Khê mong tiền phúng điếu tại tang lễ ông được dùng lập quỹ học bổng hoặc giải thưởng cho người nghiên cứu âm nhạc truyền thống Việt Nam.

Giáo sư Trần Văn Khê giữ tinh thần lạc quan để chống bệnh tật / Giáo sư Trần Văn Khê bệnh nặng

Chiều 12/6, chia sẻ với VnExpress, Giáo sư Trần Quang Hải (con trai trưởng của Giáo sư - Tiến sĩ Trần Văn Khê) cho biết trước khi Giáo sư Trần Văn Khê rơi vào tình trạng nguy kịch, ông đã lập bản di nguyện (gồm mười hai mục) nêu rõ ràng mong ước về các nghi lễ an táng và vấn đề hậu sự khi ông ra đi.

Theo đó, chiều ngày 5/6, tại Phòng hồi sức của Bệnh viện Nhân dân Gia Định, TP HCM, theo yêu cầu của Giáo sư Khê, bà Lư Ngọc Thu (thuộc Văn phòng Thừa phát lại quận Bình Tân) tiến hành lập vi bằng việc ông trao lại cho con gái út của mình là bà Trần Thị Thủy Ngọc bản di nguyện cuối đời cùng bản kiểm kê các tài sản, hiện vật, tư liệu... tại nhà của ông.

Giáo sư Trần Văn Khê. Ảnh: Thoại Hà

Giáo sư Khê nêu rõ, khi ông vĩnh viễn ra đi, căn nhà ở đường Huỳnh Đình Hai, quận Bình Thạnh, TP HCM, nơi ông ở hiện tại được dùng làm Nhà lưu niệm Trần Văn Khê. Điều này được thực hiện theo hợp đồng ký kết giữa giáo sư và bà Trương Ngọc Thủy, Nguyễn Thế Thanh (nguyên Giám đốc và phó giám đốc Sở Văn Hóa - Thông tin TP HCM trước đây). Tất cả những hiện vật liên quan đến hoạt động nghề nghiệp của ông từ Pháp mang về Việt Nam như: sách vở, báo chí, đĩa hát các loại, phim ảnh, nhạc khí, máy ghi hình, máy ghi âm, tranh, hình ảnh... được giao lại cho ban quản lý nhà lưu niệm này.

"Tôi ao ước các thủ tục vào đọc sách, tham khảo tư liệu tại thư viện Trần Văn Khê được dễ dàng cho những người đến thư viện đọc và nghiên cứu. Lưu ý những tư liệu này chỉ dùng vào công việc nghiên cứu và phổ biến văn hóa, không được dùng vào việc thương mại", Giáo sư Khê ghi trong di nguyện. Ông cũng nhấn mạnh mong muốn sự nghiệp tinh thần, các hiện vật, tài liệu, vật dụng của mình để lại được dùng vào việc bảo tồn và phổ biến văn hóa truyền thống Việt Nam đúng với nguyện vọng và hoài bão của ông.

Về việc chuẩn bị tang lễ của mình, giáo sư Khê mong muốn chủ tang là con trai Trần Quang Hải - người được toàn quyền quyết định mọi việc. Ông cũng đề nghị lập một tiểu ban lo cho vấn đề tang lễ, trong đó có sự góp mặt của nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân và ông Trần Bá Thùy (chồng của nữ thi sĩ Tôn Nữ Hỷ Khương). Ông mong mỏi linh cữu của ông được quàn tại tư gia. Tại tang lễ, có một ban nhạc đờn ca tài tử gồm những người bạn thân và môn sinh của ông cùng hòa tấu một buổi đặc biệt. Về khoản tiền phúng điếu cho tang lễ, giáo sư bày tỏ mong muốn ban tang lễ dùng số tiền này để lập một quỹ học bổng hoặc giải thưởng mang tên ông để hàng năm trao cho người được giải thưởng về nghiên cứu âm nhạc truyền thống Việt Nam.

Giáo sư Trần Văn Khê đang được điều trị tại bệnh viện ở TP HCM. Ảnh: Phạm Dũng

Giáo sư Trần Văn Khê nhập viện ngày 27/5 vì suy tim và viêm phổi nặng. Ông bị suy hô hấp khiến không thể tự thở và tim bị rối loạn nhịp chậm.Trước tình huống nguy kịch, ông được các bác sĩ đặt nội khí quản cho thở máy và tiến hành đặt máy tạo nhịp tim. Tin ông bệnh nặng lan truyền nhanh chóng trong và ngoài nước. Nhiều khán giả đang lo lắng, cầu mong cho vị giáo sư 94 tuổi có thể vượt qua được lần nhập viện này.

Việc giáo sư Khê đổ bệnh nặng được chính quyền thành phố và Sở Y tế TP HCM đặc biệt quan tâm. Ông Võ Văn Thưởng - Phó bí thư thường trực Thành ủy - cho biết Thành ủy đã chỉ đạo về việc chăm sóc sức khỏe cho Giáo sư Khê, toàn bộ chi phí chữa trị cho giáo sư do thành phố chịu trách nhiệm.

Giáo sư Trần Văn Khê sinh ra trong gia đình có bốn đời là nhạc sĩ truyền thống tại Mỹ Tho (nay thuộc Tiền Giang). Năm sáu tuổi, ông đã biết đàn kìm, đàn cò, đàn tranh. Gia đình ông có nhiều nhân vật là những nghệ nhân âm nhạc cổ truyền nổi tiếng, như: ông nội Trần Quang Diệm, cha là ông Trần Quang Chiêu và cô của ông là Trần Ngọc Viện - người sáng lập gánh cải lương Đồng Nữ Ban. Trần Văn Khê sang Pháp du học từ năm 1949. Hè năm 1951, ông thi đậu vào trường Chính trị Khoa giao dịch quốc tế. Cho đến năm 1958, ông theo học khoa nhạc học và chuẩn bị luận án tiến sĩ dưới sự chỉ đạo của các Giáo sư Jacques Chailley, Emile Gaspardone và André Schaeffner. Tháng 6/1958, ông đậu Tiến sĩ Văn khoa (môn Nhạc học) của Đại học Sorbonne. Từ năm 1963, ông dạy trong Trung tâm Nghiên cứu nhạc Đông phương, dưới sự bảo trợ của Viện Nhạc học Paris (Institut de Musicologie de Paris). Ông là thành viên của Viện Khoa học Pháp, Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm châu Âu về Khoa học, Văn chương và Nghệ thuật cũng như nhiều hội nghiên cứu âm nhạc quốc tế. Ông là Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Viện quốc tế nghiên cứu âm nhạc bằng phương pháp đối chiếu của Đức. Có 43 nước trên thế giới đã mời Giáo sư - Tiến sĩ Trần Văn Khê thuyết trình và biểu diễn âm nhạc truyền thống Việt Nam. Trong hơn nửa thế kỷ sinh sống và làm việc ở nước ngoài, giáo sư Khê luôn đau đáu việc làm thế nào giữ gìn và phát huy âm nhạc dân tộc Việt Nam. Những hoạt động giảng dạy, diễn thuyết không ngừng nghỉ của ông suốt hơn 50 năm góp nhiều công sức đưa âm nhạc dân tộc Việt Nam đi vào bản đồ âm nhạc thế giới. Cho đến khi quay về Việt Nam sống, ở tuổi hơn 90, ông vẫn miệt mài tiếp tục công việc này. Giáo sư Trần Quang Hải, con trai ông, cũng là một nhà nghiên cứu âm nhạc dân tộc Việt Nam danh tiếng.