Khi mẹ mang thai nhiều hơn một em bé

Việc điều trị hiếm muộn gia tăng khả năng đa thai như thế nào?

Không phải các phương pháp điều trị hiếm muộn đều chắc chắn cho kết quả đa thai, nhưng đa số các phụ nữ có đa thai đều đã từng trải qua một trong các phương pháp điều trị hiếm muộn.

Lý do là vì các loại thuốc điều trị hiếm muộn thường bao gồm biện pháp kích thích buồng trứng (kích trứng) làm gia tăng tỷ lệ rụng nhiều trứng cùng một lần. Tỉ lệ trung bình là khoảng 20-25% phụ nữ sử dụng thuốc kích thích tiết hormone sinh dục đậu thai đôi hoặc đa thai. Thụ tinh trong ống nghiệm cũng cho kết quả tương tự, vì phải bơm nhiều phôi vào tử cung của người phụ nữ để gia tăng khả năng đậu thai (nhưng theo một số thông tin mới cập nhật gần đây, ngành phụ sản của một số nước như Mỹ, Thụy Điển … đã chứng minh là chỉ cần bơm 1 phôi vào tử cung thì khả năng đậu thai cũng bằng với việc bơm nhiều phôi vào tử cung). Các phương pháp điều trị khác cũng tăng khả năng đa thai tương đương ngoại trừ phương pháp “bơm tinh trùng” có thể không dẫn đến đa thai về lý thuyết, nhưng những phụ nữ được “bơm tinh trùng” lại cũng thường được cho uống thuốc kích thích rụng trứng.

Các yếu tố dẫn đến đa thai tự nhiên (ngoài điều trị hiếm muộn)

- Do di truyền: nếu trong gia đình đã từng có nhiều cặp sinh đôi tự nhiên, bản thân bạn rất có cơ may sinh ra một cặp song sinh nữa.

- Do tuổi tác: hiện vẫn còn đang tranh cãi vì có một số nghiên cứu chứng minh rằng phụ nữ lớn tuổi hơn thì mức kích thích buồng trứng mạnh hơn, nhưng có một số nghiên cứu lại không đồng ý với giả thuyết này.

- Do chủng tộc: sinh đôi thường thấy ở người Mỹ gốc Phi, ít gặp hơn ở người châu Á và khu vực các nước nói tiếng Tây Ban Nha.

- Do dinh dưỡng: dinh dưỡng tốt gia tăng khả năng đa thai và ngược lại.

- Do mang thai nhiều lần: phụ nữ nào càng nhiều lần mang thai, càng có nhìêu khả năng sinh đôi. Trong lần mang bầu thứ 4 hay thứ 5 của mình, khả năng sinh đôi của bạn cao gấp 4 lần so với lần mang bầu đầu tiên.

- Do tiền sử sinh đôi: nếu bạn đã từng sinh đôi thì lần sau rất có bạn sẽ sinh đôi lần nữa.

Làm sao để sớm biết mình đang mang đa thai?

- Nếu số đo của bạn gia tăng quá nhanh so với một thai phụ bình thường thì bạn phải đi siêu âm để phát hiện một trong hai khả năng: tính sai ngày thụ thai hoặc có đa thai ? Ngoài số đo tăng, nếu bác sĩ nghe tim thai phát hiện thấy có hai quả tim thai đang đập cùng một lúc thì kết quả siêu âm coi như chỉ là chuyện cấp bằng chứng nhận nữa thôi!

- Mặc dù siêu âm là phương pháp hết sức ưu việt để phát hiện ra đa thai, vị bác sĩ siêu âm lại hết sức đau đầu để biết chính xác có bao nhiêu đứa bé ở trong bụng người mẹ nếu mẹ có nhiều hơn 2 đứa bé (mức độ chính xác giảm dần nếu số lượng thai nhi càng nhiều).

- Nếu bạn thụ thai do điều trị hiếm muộn, nhất là do thụ tinh trong ống nghiệm, thì bạn nên siêu âm sớm từ tuần thứ 4 – 5 sau khi thụ thai để phát hiện số phôi phát triển được thành thai để các bác sĩ có thể sớm can thiệp nếu số thai nhiều hơn sự mong muốn.

- Khi siêu âm, có thể biết trước đó là anh em (chị em) song sinh giống hệt nhau hay không nếu người bác sĩ siêu âm có tay nghề cao : các cặp song sinh giống hệt nhau thường nằm chung trong một túi nước ối và được nuôi chung một dây nhau của người mẹ.

Những rủi ro khi mang đa thai

- Đa thai có thể xem như trường hợp mang thai nhiều nguy cơ nhưng bạn không cần quá lo lắng đến các biến chứng bởi đa số các trường hợp đa thai đều cho ra những đứa bé mạnh khoẻ.

- Loại rủi ro hay gặp nhất trong đa thai là sảy thai do những bất thường ngẫu nhiên hoặc một thai nhi có thể ngưng phát triển lúc khoảng 20 tuần, hoặc thậm chí một bé không sống nổi qua tháng đầu tiên sau khi sinh. Khi một thai ngưng phát triển, thời điểm này càng sớm thì bạn và đứa bé còn lại càng ít bị biến chứng. Thường thì cái thai ngưng phát triển này sẽ được cơ thể người mẹ “hấp thụ” lại hoặc sẩy ra ngoài với những hiện tượng chảy máu như một trường hợp sảy thai thông thường.

- Khi mất một thai, tinh thần của người mẹ sẽ rất xáo trộn bởi sự mất mát và một cảm khó hiểu khi đứa bé còn lại vẫn tiếp tục phát triển bình thường. Người thân phải hết sức tâm lý khi chăm sóc cho người mẹ này.

- Các rủi ro khác: chứng tiền sản giật, bong nhau non, thai kém phát triển và chuyển hoá máu qua lại giữa hai thai … là các biến chứng cần phòng ngừa bằng cách sinh hoạt dinh dưỡng cân đối, và cần phát hiện sớm bằng cách thường xuyên thăm khám bác sĩ phụ khoa suốt thời gian thai kỳ nhằm có cách điều trị thích hợp và kịp thời, tăng khả năng sống còn của thai nhi. Nếu sau 36 tuần mà không phát hiện biến chứng gì, coi như rủi ro không còn đáng kể.

Các vấn đề đáng quan tâm khác khi mang đa thai:

- Sinh non: khoảng 50% các trường hợp đa thai phải sinh non vào tuần thứ 37. Vì vậy, thường các thai phụ sinh đôi giữ được qua 38 tuần thì coi như có nhiều khả năng sẽ được sinh con đủ tháng bình thường. Thai nhi nếu phải ra đời sớm sẽ bị nhẹ cân và sẽ gặp nhiều vấn đề về sức khoẻ hơn.

- Số lần khám thai: nên khám thai nhiều hơn các thai phụ bình thường. Bạn nên đi khám thai mỗi 2-3 tuần 1 lần trong suốt 6 tháng đầu và mỗi tuần 1 lần trong 3 tháng cuối. Suốt thai kỳ nên siêu âm khoảng 4-6 lần để chắc chắn là thai nhi phát triển tốt.

Chăm sóc và dinh dưỡng khi mang đa thai:

- Ăn nhiều hơn: nếu như mang thai một bé bạn phải nạp thêm 300 calories một ngày thì với thai đôi bạn phải nạp thêm 600 calories một ngày, trong đó khẩu phần chứa đầy đủ đạm, calci và carbohydrate, đặc biệt là các loại ngũ cốc nguyên hạt.

- Uống nhiều nước: khi mang thai cần phải uống nhiều nước, đa thai lại phải càng phải uống nhiều hơn. Nếu thiếu nước sẽ bị chứng co bóp tử cung tiền sản gây sinh non. Một ngày bạn nên uống tối thiểu 2 lít nước, vì thế lúc nào cũng phải mang theo 1 bình nước kè kè bên mình để uống suốt ngày.

- Tăng cân: chỉ nên lên từ 15-20kg (hơn 5kg so với khi mang thai 1 bé)

- Vận động và tập thể dục: vừa phải, tùy theo tình hình sức khoẻ của bản thân và lời khuyên của bác sĩ, nói chung giống như khi mang thai bình thường.

Các vấn đề khi lâm bồn

- Hạ sinh nhiều bé luôn luôn phức tạp và khó khăn hơn là chỉ sinh một. Vì vậy, bạn nên đến bệnh viện phụ sản lớn để sinh thay vì sinh ở trạm y tế hay là các nhà hộ sinh nhỏ ở gần nhà, nơi không có đầy đủ phương tiện kỹ thuật.

- Hơn một nửa các trường hợp sinh đôi đều phải sinh mổ. Một trong những lý do thông thường nhất để bác sĩ phải đi đến quyết định cho sản phụ sinh mổ là do vị trí của thai nhi. Nếu thai nhi ra trước có “ngôi đầu” thì bác sĩ sẽ quyết định cho sinh thường. Sau đó dù thai nhi thứ hai có ngôi đầu hay ngôi ngược thì bác sĩ vẫn cố gắng cho sinh thường tiếp. Có thể bác sĩ sẽ cố tránh phải tiến hành phẫu thuật bằng cách xoay trở, xoa bóp cho thai nhi được sinh thường nhưng đa số các bác sĩ không muốn phiêu lưu với việc xoay trở các ca sinh ngược này. Ngoài ra, quyết định của bác sĩ trong việc sinh mổ cũng phụ thuộc vào các yếu tố thông thường với một sản phụ sinh một, như cổ tử cung không mở, thai nhi bị rớt nhịp tim, chứng tiền sản giật, bong nhau thai sớm…

- Nếu bạn nhất quyết không muốn sinh mổ, nên chọn sinh ở bệnh viện phụ sản lớn hoặc bác sĩ có kinh nghiệm đỡ đẻ sinh đôi bằng cách sinh thường và hỏi trước bác sĩ ấy sẽ có những phương án gì để tránh sinh mổ …

Phải làm gì để tránh sinh mổ:

- Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng trong suốt thai kỳ, uống đủ nước (2 lít/ngày)

- Không để tăng cân quá nhiều

- Cố gắng ngồi (vị trí càng thẳng đứng càng tốt) và năng động trong suốt quá trình sinh con

>> Phần 2: Chăm sóc bé sinh đôi - mẹ có vất vả gấp đôi?