1. Tổng quan về bệnh sởi ở trẻ em

Bệnh sởi là gì?

Sởi là bệnh truyền nhiễm do virus sởi (Measles virus) gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến hệ hô hấp và dễ dàng lây lan qua không khí. Đây là một trong những bệnh truyền nhiễm hàng đầu gây tử vong ở trẻ em nếu không được phòng ngừa và chăm sóc kịp thời.

Độ tuổi dễ mắc bệnh sởi

Trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi là nhóm tuổi dễ mắc sởi nhất do hệ miễn dịch còn yếu. Trẻ chưa tiêm vắc-xin hoặc sống ở khu vực có tỷ lệ tiêm phòng thấp có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh.

Tỷ lệ mắc bệnh sởi ở trẻ em

Mặc dù đã có vắc-xin phòng sởi, bệnh này vẫn là một vấn đề sức khỏe lớn, đặc biệt ở các nước đang phát triển, nơi tỷ lệ tiêm phòng chưa cao. Việc nâng cao nhận thức và phổ cập vắc-xin sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

2. Nguyên nhân và đường lây truyền bệnh sởi

Virus gây bệnh sởi

Virus sởi là nguyên nhân trực tiếp của bệnh sởi. Virus này lây lan nhanh và tồn tại lâu trong môi trường, dẫn đến nguy cơ lây nhiễm cao khi tiếp xúc với người bệnh.

Các con đường lây nhiễm

Virus sởi chủ yếu lây qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, phát tán virus ra không khí. Trẻ em có thể nhiễm sởi nếu tiếp xúc với giọt bắn từ người bệnh hoặc các vật dụng chứa virus.

Thời gian ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh từ 7 đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, trẻ đã có thể lây bệnh sang người khác mà chưa có biểu hiện rõ rệt.

3. Các giai đoạn phát triển của bệnh sởi

Giai đoạn khởi phát

Trẻ có dấu hiệu sốt, ho khan, mệt mỏi và chảy nước mũi. Mắt trẻ có thể đỏ và nhạy cảm với ánh sáng.

Giai đoạn toàn phát

Đây là giai đoạn nổi phát ban đặc trưng, thường xuất hiện ở mặt và lan dần xuống chân tay. Trẻ sốt cao, đau đầu, và ngứa do phát ban.

Giai đoạn hồi phục

Ban sởi sẽ mờ dần, sốt giảm và các triệu chứng khác bắt đầu thuyên giảm. Đây là giai đoạn trẻ hồi phục nhưng vẫn cần được theo dõi.

4. Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi theo từng giai đoạn

Triệu chứng giai đoạn đầu

  • Sốt nhẹ đến cao.
  • Ho, chảy nước mũi và mắt đỏ.
  • Trẻ mệt mỏi, ăn uống kém.

Đặc điểm phát ban sởi

Ban xuất hiện đầu tiên trên mặt, lan dần xuống toàn thân. Ban sởi thường đỏ và phẳng, không ngứa nhiều như các loại phát ban khác.

Các biểu hiện toàn thân

Trẻ có thể bị đau đầu, đau cơ, và chán ăn. Một số trẻ có biểu hiện tiêu chảy, mệt mỏi nhiều.

5. Phương pháp chẩn đoán bệnh sởi:

Khám lâm sàng:

Bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng ban đầu của bệnh để đưa ra chẩn đoán sơ bộ, đặc biệt là khi thấy trẻ có những dấu hiệu điển hình của sởi như:

  • Sốt cao kéo dài từ 3 đến 5 ngày, có thể kèm theo ho khan, chảy nước mũi, mắt đỏ và nhạy cảm với ánh sáng.
  • Ban đỏ đặc trưng: Ban sởi bắt đầu xuất hiện từ mặt, sau đó lan dần xuống tay chân và toàn thân. Ban thường đỏ, phẳng và có thể kèm ngứa nhẹ.

Xét nghiệm cần thiết:

Xét nghiệm giúp xác định chính xác sự hiện diện của virus sởi trong cơ thể trẻ. Các xét nghiệm phổ biến bao gồm:

  • Xét nghiệm máu: Đây là phương pháp thường được sử dụng nhất để chẩn đoán sởi. Xét nghiệm này giúp kiểm tra sự có mặt của kháng thể IgM hoặc IgG đặc hiệu với virus sởi:
  • Kháng thể IgM: Xuất hiện trong giai đoạn đầu nhiễm sởi, thường trong vòng vài ngày sau khi phát ban. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy có IgM đặc hiệu với virus sởi, điều này xác nhận trẻ đang mắc bệnh.
  • Kháng thể IgG: IgG có thể xuất hiện sau giai đoạn cấp tính và tồn tại trong cơ thể lâu dài. Mức độ IgG có thể giúp xác định trẻ đã từng mắc bệnh sởi hay đã tiêm vắc-xin phòng sởi trước đó.

Chẩn đoán phân biệt:

Bệnh sởi có triệu chứng tương tự một số bệnh nhiễm virus khác, do đó, chẩn đoán phân biệt là cần thiết để tránh nhầm lẫn. Một số bệnh có thể gây ra phát ban và triệu chứng giống sởi bao gồm:

  • Rubella (bệnh sởi Đức): Cũng gây ra ban đỏ và sốt nhưng thường nhẹ hơn sởi và không gây biến chứng nặng.
  • Sốt phát ban do virus: Nhiều loại virus có thể gây sốt và phát ban, ví dụ như virus adenovirus hoặc virus coxsackie. Những bệnh này thường không có triệu chứng đi kèm đặc trưng như sởi.
  • Sốt xuất huyết: Một số dạng sốt xuất huyết cũng có thể gây phát ban và sốt, cần phân biệt dựa vào các xét nghiệm máu.

6. Cách điều trị bệnh sởi ở trẻ em

Điều trị tại nhà:

  • Giữ trẻ nghỉ ngơi, bổ sung nước và dinh dưỡng đầy đủ.
  • Sử dụng thuốc hạ sốt và giảm đau theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Điều trị tại bệnh viện:

Nếu trẻ có biến chứng, cần nhập viện để theo dõi và điều trị đặc biệt.

Các thuốc thường dùng:

Paracetamol hoặc ibuprofen để hạ sốt và giảm đau. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

7. Chăm sóc trẻ bị sởi tại nhà

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Cho trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tập trung vào các loại thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu vitamin.

Vệ sinh và chăm sóc da

Giữ da trẻ sạch sẽ, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn nhẹ để lau các nốt phát ban.

Theo dõi các dấu hiệu bất thường

Nếu trẻ sốt cao kéo dài hoặc có biểu hiện khó thở, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

8. Các lưu ý quan trọng

Dấu hiệu cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay

Trẻ có biểu hiện khó thở, sốt cao không hạ hoặc mất ý thức cần được cấp cứu kịp thời.

Những sai lầm cần tránh khi chăm sóc

Không tự ý dùng thuốc kháng sinh hay thuốc giảm đau mạnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Theo dõi sau khi khỏi bệnh

Sau khi khỏi sởi, hệ miễn dịch của trẻ vẫn yếu, cần chú ý bổ sung dinh dưỡng và theo dõi để ngăn ngừa tái phát hoặc nhiễm trùng khác