Ở trẻ khỏe mạnh, hô hấp sẽ luôn được giữ sạch nhờ lớp lông mao nhỏ không ngừng chuyển động trên lòng ống hô hấp nên giúp đẩy các chất bẩn ra ngoài. Khi mắc các bệnh về đường hô hấp thì ho là một trong những triệu chứng phổ biến nhất. Tuy nhiên, ho có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như ho gà, viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn...
Thông qua tiếng ho của bé, bố mẹ có thể phán đoán được nguyên nhân gây ra ho là gì. Để hiểu được điều này, cha mẹ cần xem trẻ ho tiếng vang hay khàn, thường ho nhiều vào ngày hay đêm? Khi ho trẻ có kèm theo chảy nước mũi hay sốt không? Trẻ có thấy khó thở không?
Nếu trẻ bị viêm đường hô hấp trên thì ho thường kèm theo sốt. Còn nếu ho không kèm theo sosots thì có thể do bị dị ứng. Nếu bé bị hen, tiếng ho thường khan, không có đờm và ho thành từng cơn ngắn. Nếu cơn ho kéo dài rất có thể bé bị ho gà.
Trẻ sơ sinh nếu bị ho có thể do tích tụ chất nhầy làm đường dẫn khí bị tắc. Để giảm ho cho trẻ, nên nâng bé dậy và bế bé theo chiều đứng. Như vậy các chất nhầy sẽ dễ dàng thoát ra, giúp bé dễ chịu hơn.
Nếu bé bị ho kèm theo giọng nói khàn thì có thể nguyên nhân là do viêm thanh quản. Còn nếu đột nhiên bé bị ho sặc sụa, mặc dù không sốt nhưng lạ khó thở, tái mặt đi thì rất có thể nguyên nhân là do dị vật trong đường hô hấp.
Đa phần các phụ huynh thường chỉ lo lắng con gặp phải các bệnh về đường hô hấp vào mùa đông, khi thời tiết lạnh, nhiệt độ thấp. Còn khi đã chuyển sang mùa xuân, nhiều người thường chủ quan cho rằng trẻ sẽ không bị nhiễm bệnh nữa. Thực ra điều này không đúng. Mùa xuân, tiết trời thường nóng lạnh thất thường, đặc biệt là ở miền Bắc. Điều này sẽ dẫn đến việc trẻ không kịp thích nghi với sự thay đổi nhiệt độ, từ đó dễ nhiễm bệnh hơn. Chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết và xử lý các bệnh về đường hô hấp ở trẻ.
Viêm đường hô hấp trên
Bệnh viêm đường hô hấp trên hay thường được gọi là bệnh viêm mũi họng cấp. Đây là bệnh khá phổ biến ở trẻ trong mùa xuân. Trẻ bị viêm mũi họng cấp thường bị ho kèm theo chảy nước mũi và sốt. Tuy nhiên, trẻ sẽ ít khi bị khó thở.
Cách xử lý: Với bé bị viêm đường hô hấp trên, bạn nên cho trẻ dùng các loại thuốc như dung dịch nhỏ mũi Natriclorua 0,9% để làm loãng chất nhầy trong mũi. Trong trường hợp này, ho là phản ứng của cơ thể để tống các chất nhầy tiết quá nhiều ra khỏi ống dẫn khí. Vì vậy, ho là một phản ứng cần thiết để bảo vệ cơ thể. Một số loại thuốc giảm ho đôi khi lại gây hại cho cơ thể bé, làm bé khó thở. Vì thế, chỉ khi nào bé bị ho quá nặng và mất sức thì mới nên cho trẻ uống thuốc giảm ho.
Bệnh ho gà ở trẻ em
Ngày nay vì được tiêm phòng vaccin nên trẻ em ít bị bệnh ho gà. Mặc dù vậy, trong trường hợp vì những lý do nhất định mà trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ thì ho gà vẫn là một bệnh nguy hiểm. Các triệu chứng của bệnh này gồm: ho từng cơn và sốt nhẹ. Ho sẽ làm trẻ chảy nước mắt và đỏ mặt. Sau cơn ho trẻ thường hít từng hơi dài nghe như tiếng rít. Miệng trẻ có khi có đờm dãi nhưng dính và không nhổ ra được. Trong một ngày trẻ có thể ho tới vài chục cơn mà số cơn ho càng nhiều thì bệnh sẽ càng nặng hơn. Bé bị bệnh ho gà thường ho khoảng 2 – 3 tuần rồi giảm dần đi. Tuy nhiên, trẻ bị ho gà thường không sốt. Nếu ho kèm sốt thì có thể trẻ bị kèm thêm bệnh viêm phế quản phổi.
Cách xử lý: Ngoài thuốc kháng sinh, nên dùng thuốc an thần để giúp trẻ đỡ ho và ngủ được. Vì những cơn ho tới bất thường nên phải thay đổi cách ăn của trẻ. Lúc nào trẻ ngớt cơn ho thì tranh thủ cho ăn ngay, không kể giờ giấc. Ðối với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, ho gà có thể biểu hiện bằng cơn ngừng thở, tím tái, nếu không xử trí kịp thời có thể dẫn tới tử vong. Vì vậy, phải cho trẻ nằm bệnh viện để được săn sóc, theo dõi. Nếu trẻ đã đi nhà trẻ hay tới trường mà bị ho gà, cần phải để trẻ nghỉ ở nhà 1 tháng kể từ khi trẻ bị cơn ho đầu tiên. Việc cách ly trẻ bị bệnh với anh, chị em trong nhà cũng rất cần thiết.
Bệnh hen
Đây là một bệnh có liên quan tới các phế quản và biểu hiện từng cơn do các phế quản co thắt lại làm cho trẻ không thở ra được. Nguyên nhân có thể do dị ứng với bụi, phấn hoa, lông súc vật, một số vi sinh vật… Cơn hen cũng thường gặp trong dịp Tết vì thời tiết lạnh là yếu tố thuận lợi làm khởi phát cơn. Hen là một bệnh có tính chất gia đình: ông, bà, cha, mẹ, họ hàng có người hen thì các con cháu sau cũng dễ mắc bệnh. Cơn hen nặng hay nhẹ tùy ở từng trẻ.
Trong cơn hen nặng, trẻ thường phải ngồi, mặt tím tái, vã mồ hôi, hít thở khó khăn với những tiếng rít đặc trưng của bệnh. Các thuốc chữa hen (salbutamon,ventolin…) có tác dụng chủ yếu làm giãn phế quản để cho cơn hen dịu đi. Nếu cơn hen vẫn tiếp diễn thì cần phải cho trẻ vào bệnh viện. Hen là một bệnh phải chữa trị lâu dài. Các cơn hen không giống nhau, có thể một năm xảy ra đôi lần, nhưng cũng có thể xảy ra nhiều lần trong một tháng, ảnh hưởng tới việc học hành và cuộc sống của trẻ. Tâm lý bi quan của trẻ bị bệnh cũng như sự lo âu của các bậc cha mẹ có ảnh hưởng xấu tới tinh thần và làm bệnh nặng thêm. Việc động viên, khuyến khích, an ủi trẻ là rất cần thiết.
Viêm phế quản
Là bệnh hay gặp ở trẻ lớn trên 5 tuổi. Trẻ thường có các triệu chứng như sốt, ho nhưng không thở nhanh hoặc co rút lồng ngực nếu được chữa trị sớm bằng một thuốc kháng sinh. Thường thì bệnh khỏi trong vòng vài ngày nhưng cũng có khi kéo dài tới 1-2 tuần, nhất là với các cháu chưa biết cách khạc đờm.
Viêm phổi
Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Trẻ bị viêm phổi thường có các triệu chứng như: sốt cao, ho, thở nhanh, trường hợp nặng, cánh mũi trẻ phập phồng hoặc co rút lồng ngực. Cần phải đưa trẻ tới cơ sở y tế khám và chữa trị kịp thời bằng thuốc kháng sinh, trẻ sẽ nhanh khỏi.
Biện pháp chung phòng các bệnh về đường hô hấp cho trẻ
Những ngày lạnh, không nên cho trẻ nhỏ đi chơi xa, đi tàu xe dài ngày. Các bậc cha mẹ cần nuôi dưỡng, bảo vệ và chăm sóc trẻ chu đáo. Đảm bảo chế độ ăn uống vệ sinh, cho trẻ mặc đủ ấm. Khi trẻ mắc bệnh, phải điều trị kịp thời, dùng thuốc đủ liều lượng theo sự hướng dẫn của thầy thuốc.
Trong tủ thuốc gia đình nên có sẵn nhiệt kế, thuốc hạ sốt, dung dịch nhỏ mũi, mắt, gói oresol... để dùng khi cần thiết.Ngoài chăm sóc ăn uống và phòng chống lạnh, tránh gió lùa, có thể nhỏ mũi cho trẻ bằng dung dịch sunfarin hoặc natriclorid 0,9%, không cho trẻ ốm đi nhà trẻ, mẫu giáo để tránh lây lan cho trẻ khác.
Ngoài ra, để giúp trẻ có sức đề kháng tốt với các bệnh về đường hô hấp cũng như tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể, phụ huynh nên cho bé uống mỗi ngày một chút nước mật ong pha với nước ấm vào buổi sáng trước khi ăn sẽ rất tốt cho cơ thể bé.