1. Bệnh sởi ở trẻ em là gì?
Bệnh sởi là bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus sởi gây ra, thuộc họ Paramyxoviridae. Sởi có khả năng lây lan cao qua đường hô hấp, đặc biệt là ở trẻ em chưa được tiêm phòng. Đặc trưng của bệnh là sốt, ho, mắt đỏ, phát ban, và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
2. Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em
Virus sởi lây lan như thế nào?
Virus sởi lây lan chủ yếu qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Trẻ có thể nhiễm virus nếu hít phải các giọt nhỏ chứa virus hoặc chạm vào các bề mặt bị nhiễm virus rồi đưa tay lên miệng, mũi, hoặc mắt.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh sởi
- Chưa được tiêm phòng: Trẻ chưa tiêm vắc-xin có nguy cơ mắc bệnh cao.
- Suy giảm miễn dịch: Trẻ có hệ miễn dịch yếu do bệnh lý hoặc do chưa đủ dinh dưỡng dễ bị nhiễm sởi.
- Tiếp xúc với người bệnh: Trẻ sống trong khu vực đông đúc hoặc trong môi trường có nhiều người nhiễm sởi có nguy cơ cao.
Đối tượng dễ mắc bệnh sởi nhất
- Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi.
- Trẻ sống ở những khu vực có tỷ lệ tiêm phòng thấp.
3. Các giai đoạn phát triển của bệnh sởi
Giai đoạn ủ bệnh
- Thời gian: Thường kéo dài từ 10 đến 14 ngày kể từ khi trẻ tiếp xúc với virus sởi.
- Triệu chứng: Trong thời gian này, trẻ chưa biểu hiện triệu chứng rõ rệt. Virus sởi vẫn đang phát triển và nhân lên bên trong cơ thể.
- Đặc điểm: Đây là giai đoạn không có dấu hiệu lâm sàng, nhưng virus đã tồn tại trong cơ thể và có thể chuẩn bị phát bệnh.
Giai đoạn khởi phát
- Thời gian: Kéo dài khoảng 2 đến 4 ngày.
- Triệu chứng: Các triệu chứng ban đầu bắt đầu xuất hiện, bao gồm:
- Sốt cao, thường là trên 38.5°C.
- Ho khan, sổ mũi, đau họng giống như cảm lạnh.
- Mắt đỏ và chảy nước mắt.
- Đốm Koplik: Đây là các đốm trắng nhỏ xuất hiện trên niêm mạc má trong gần răng hàm trên, là dấu hiệu đặc trưng của sởi, giúp nhận biết bệnh sớm.
- Đặc điểm: Trong giai đoạn này, trẻ thường mệt mỏi và khó chịu. Đây là giai đoạn virus sởi có khả năng lây lan mạnh nhất qua các giọt bắn khi trẻ ho hoặc hắt hơi.
Giai đoạn phát ban
- Thời gian: Thường kéo dài khoảng 5 đến 7 ngày.
- Triệu chứng:
- Ban đỏ xuất hiện trên da, bắt đầu từ sau tai, trán và mặt rồi lan xuống cổ, ngực, thân, và cuối cùng là tay, chân.
- Ban có màu hồng hoặc đỏ, hình dạng nhỏ và không gây ngứa. Khi ấn vào, các ban sẽ nhạt màu và trở lại màu đỏ khi bỏ tay ra.
- Sốt có thể tiếp tục cao trong thời gian này, đặc biệt khi ban đỏ phủ khắp cơ thể.
- Đặc điểm: Giai đoạn phát ban là thời kỳ bệnh sởi phát triển rõ rệt nhất. Đây cũng là giai đoạn dễ nhận biết bệnh nhất, nhưng cũng là giai đoạn mà trẻ có nguy cơ cao bị biến chứng nếu không được chăm sóc cẩn thận.
Giai đoạn hồi phục
- Thời gian: Bắt đầu từ ngày thứ 7 sau khi phát ban và kéo dài thêm 7-10 ngày.
- Triệu chứng:
- Ban đỏ bắt đầu nhạt dần và biến mất theo thứ tự xuất hiện, từ mặt xuống dưới.
- Da có thể bong nhẹ ở vùng phát ban, tạo ra lớp vảy mỏng và có thể để lại vết thâm mờ, nhưng sẽ dần mờ đi theo thời gian.
- Trẻ dần hết sốt, ăn uống tốt hơn và các triệu chứng mệt mỏi, khó chịu cũng giảm bớt.
- Đặc điểm: Đây là giai đoạn trẻ bắt đầu phục hồi và không còn khả năng lây bệnh cho người khác. Tuy nhiên, sức khỏe và hệ miễn dịch của trẻ vẫn còn yếu, cần được chăm sóc và bổ sung dinh dưỡng đầy đủ.
4. Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ em
Triệu chứng ban đầu
- Sốt cao, ho, sổ mũi, mắt đỏ, mệt mỏi.
- Xuất hiện đốm trắng nhỏ trên niêm mạc má trong.
Triệu chứng khi bệnh tiến triển
- Xuất hiện ban đỏ trên da, từ mặt lan xuống cổ, thân và tứ chi.
- Ban thường không gây ngứa nhưng có thể khiến trẻ khó chịu.
Các biểu hiện nguy hiểm cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay
- Khó thở, thở gấp, tím tái.
- Co giật, sốt cao không hạ.
- Mất ý thức hoặc biểu hiện mệt mỏi quá mức.
5. Cách điều trị bệnh sởi ở trẻ em
Điều trị tại nhà
- Đảm bảo trẻ nghỉ ngơi và uống đủ nước.
- Dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ để giảm sốt.
- Giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ và môi trường sống.
Điều trị tại bệnh viện
- Trẻ cần nhập viện nếu có các biến chứng hoặc triệu chứng nghiêm trọng.
- Bác sĩ có thể chỉ định điều trị kháng sinh khi có bội nhiễm hoặc viêm phổi.
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị sởi
- Cung cấp thực phẩm giàu vitamin A, C và kẽm để hỗ trợ miễn dịch.
- Đảm bảo trẻ uống đủ nước và ăn các món dễ tiêu.
6. Phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em
Tiêm vắc-xin phòng sởi: Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Vắc-xin sởi thường được tiêm khi trẻ 9 tháng tuổi và nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi.
Tăng cường sức đề kháng cho trẻ: Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, cho trẻ ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên.
Các biện pháp vệ sinh phòng bệnh: Rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người bệnh và giữ vệ sinh nơi ở
Xem thêm: